Çetin Ay – Uluslararası İş İnsanı, Finans Analisti, BWA Başkanı
Çin Halk Bankası, dijital para birimi RMB’nin sınır ötesi ödeme sistemini Güneydoğu Asya Uluslar Birliği (ASEAN) ülkeleri ile Orta Doğu’daki altı ülkeye tam kapasiteyle entegre ettiğini açıkladı. Bu gelişme, dünya ticaretinin yaklaşık %38’inin ABD dolarına bağlı kalmaksızın, doğrudan dijital RMB altyapısıyla gerçekleşeceği yeni bir dönemin habercisi olarak yorumlandı. The Economist, bu değişimi “Bretton Woods 2.0 Karakol Savaşı” olarak tanımladı ve Çin’in küresel finansal altyapıyı blokzincir teknolojisiyle yeniden yazdığını vurguladı.
Dijital RMB ile yapılan işlemlerin hızı ve maliyeti dikkat çekici. Hong Kong ile Abu Dabi arasındaki pilot uygulamada, bir ödeme yalnızca 7 saniyede tamamlandı ve işlem ücreti %98 oranında düştü. Aracı bankalara gerek kalmadan, dağıtılmış defter teknolojisi ile işlemlerin anlık gerçekleşmesi, SWIFT sisteminin hantallığını ve maliyetini gözler önüne serdi.
Çetin Ay, bu gelişmeleri değerlendirirken, “Bu sadece bir teknolojik ilerleme değil; aynı zamanda finansal egemenliğin doğrudan yeniden tanımlanmasıdır. Çin, sessizce ama derinlemesine bir sistem kurdu ve bu sistem artık sadece Asya’ya değil, küresel ekonominin merkezine nüfuz ediyor” ifadelerini kullandı.
Dijital RMB’nin sadece işlem kolaylığı değil, denetim ve güvenlik açısından da üstünlük sağladığı görülüyor. Çin-Endonezya hattında gerçekleşen ve sadece 8 saniye süren sınır ötesi ödeme örneği, sistemin hızını ve etkinliğini ortaya koydu. Bu teknolojik avantaj, 23 ülkenin merkez bankasını dijital para altyapısında test sürecine dahil etti. Özellikle Orta Doğu’daki enerji ihracatçıları, yerleşim maliyetlerinde %75’e varan tasarruf sağladı.
BWA Başkanı Çetin Ay, Çin’in bu hamlesinin sadece bir ödeme modeli değil, aynı zamanda “Kuşak ve Yol” stratejisinin dijital taşıyıcısı olduğunu belirtiyor. Ay’a göre, bu sistem, Beidou uydu teknolojisi ve kuantum iletişim altyapısıyla birleşerek, Çin’in ticaret yollarını stratejik olarak güçlendirdiği bir yapıya dönüşmüş durumda.
Çin-Laos Demiryolu, Cakarta-Bandung Hızlı Tren Hattı gibi projelerde kullanılan dijital RMB, ticaret verimliliğini %400’e kadar artırıyor. Avrupa otomotiv firmalarının bile Arktik güzergâh üzerinden dijital RMB ile ticaret yapmaya başlaması, sistemin kapsamını net şekilde ortaya koyuyor.
ABD’nin İran’a yönelik SWIFT merkezli yaptırımları sürerken, Çin’in bu adımları alternatif bir finansal egemenlik alanı yaratıyor. 2024 yılı itibarıyla ASEAN ülkeleri üzerinden gerçekleşen dijital RMB ödemeleri 5,8 trilyon yuanı aştı. Malezya, Singapur ve Tayland gibi ülkeler dijital RMB’yi döviz rezervlerine ekledi. Tayland, ilk petrol ödemesini bu sistem üzerinden gerçekleştiren ülke oldu.
Son günlerde ABD’nin Çin mallarına yönelik uygulamaya koyduğu ek gümrük vergileri, ardından gelen 90 günlük geri adım sinyali, iki ülke arasındaki ticaret geriliminin farklı boyutlara taşındığını gösteriyor. Bu adımlar, dijital para üzerinden gelişen Çin altyapısının artık görünmez değil, aksine net ve stratejik biçimde belirgin hale geldiğini ortaya koyuyor.
Uluslararası iş insanı ve BWA Başkanı Çetin Ay, bu durumun Türkiye açısından da yakından izlenmesi gerektiğini belirtiyor: “Bu süreç hem kısa, hem orta hem de uzun vadede ülkemiz üzerinde etkiler yaratacaktır. Ankara’nın bu yeni finansal mimari karşısında nasıl pozisyon alacağı belirleyici olacak. Ya çok yönlü bir denge politikası, ya da taraf seçme baskısı devreye girebilir. Her iki durumda da, önümüzde sancılı ama yön belirleyici bir dönem duruyor.”
Çin’in dijital ödeme altyapısı bugün dünya ülkelerinin %87’si tarafından teknik olarak uyumlu hale getirilmiş durumda. Sistem üzerinden yapılan işlemlerin toplam hacmi ise 1,2 trilyon ABD dolarını aşmış durumda.
Soğuk Savaş’ın yalnızca silahlarla değil, dijital parayla da sürdürüleceği bir döneme girilmişken, Türkiye’nin konumunun önemi artıyor. Rusya-Ukrayna Savaşı’nda uyguladığı denge politikasıyla dikkat çeken Ankara, bu kez çok daha karmaşık bir finansal çatışma içinde yolunu çizmek durumunda kalabilir.
UBA HABER
#çetinay
