Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı ile Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın yürüttüğü programlarla emeklilerin gelir güvencesinin korunması, sağlık hizmetlerine hızlı erişimi ve sosyal hayata katılımının artırılması amaçlanıyor.
Gelir desteği, ikramiye ve dijital kolaylıklar
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, emekli aylıklarını enflasyon oranları ve refah payı ile artırırken, Ramazan ve Kurban Bayramı için ödenen ikramiyeler yıllık toplam 6 bin liraya yükseltildi; 2025 yılı için ilave artış seçenekleri de gündemde tutuluyor. Bankalarla yapılan protokollerle emekli promosyonları artırılıyor, en düşük emekli aylığı düzenli aralıklarla güncelleniyor ve maaşlara ek ödeme uygulaması devam ediyor.
Bakanlık, bankaya gidemeyen emeklilere “evde maaş” uygulamasıyla ödeme kolaylığı sağlıyor. Alo 170 hattında emeklilere öncelikli hizmet sunulurken, 81 ildeki SGK müdürlüklerinde “Türkiye Yüzyılı’nın Emektarları” masaları üzerinden bilgi ve işlem desteği veriliyor. Çalışmaya devam eden emeklilerden sosyal güvenlik destek primi kesintisinin kaldırılmasıyla çalışan emeklilerin gelirleri yükseliyor. Yeni dönemde ev kadınlarına emeklilik desteği, kültür-sanat, ulaşım ve temel ihtiyaçlarda ülke çapında indirim ağı ile e-Devlet üzerinden yürütülen dijital hizmetlerin daha da yaygınlaştırılması hedefleniyor.
Koruyucu sağlık hizmeti ve evde bakım modeli
Sağlık Bakanlığı, emekli, yaşlı ve kronik hastalığı bulunan vatandaşlara koruyucu sağlık hizmetleri, kronik hastalık yönetimi, evde sağlık hizmetleri ve erişilebilirlik uygulamalarıyla bütüncül destek sağlıyor. Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezleri (KETEM) aracılığıyla meme, kolon ve rahim ağzı kanserlerine yönelik ücretsiz taramalar yapılıyor; aile hekimliği birimleri hipertansiyon, diyabet, KOAH ve benzeri kronik hastalıkları düzenli olarak izliyor.
65 yaş ve üzeri bireyler, çok yönlü yaşlı değerlendirmeleri kapsamında 20’den fazla parametre üzerinden takip edilerek riskler erken dönemde belirleniyor. Evde Sağlık Hizmetleri sistemiyle yatağa bağımlı, ileri yaş ve ağır kronik hastalığı bulunan kişilere muayene, pansuman, enjeksiyon, tetkik için numune alımı ve nakil koordinasyonu gibi hizmetler ev ortamında sunuluyor. Rapor ve reçeteler ihtiyaç halinde e-Rapor sistemi üzerinden yenilenebiliyor.
Tekerlekli sandalye, işitme cihazı, protez–ortez ve solunum cihazı gibi medikal ekipmanların bedelleri Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından karşılanırken, tıbbi sosyal hizmet birimleri kimsesiz ve ihtiyaç sahibi hastaları Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları üzerinden destek mekanizmalarına yönlendiriyor. Kamu sağlık tesislerinde erişilebilirlik denetimleri sürdürülürken, 65 yaş üstü hastalara poliklinik hizmetlerinde öncelik tanınarak bekleme sürelerinin azaltılması hedefleniyor.
Sosyal yardımlar, huzurevleri ve evde bakım desteği
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, emekli, yaşlı ve engelli ihtiyaç sahiplerine yönelik nakdi yardımlar ve bakım hizmetleriyle öne çıkıyor. 2002’de 24 lira düzeyinde olan yaşlı ve engelli aylıkları, 1 Temmuz–31 Aralık 2025 dönemi için yaşlılarda 5 bin 390 lira seviyesine, engelli aylıklarında ise engel oranına göre 4 bin 302 ila 6 bin 454 lira aralığına yükseldi.
65 yaşını doldurmuş, sosyal güvencesi olmayan ve gelir kriterini sağlayan vatandaşlara yaşlı aylığı ödenirken; en az yüzde 40 engellilik oranı bulunanlara engelli aylığı, özel gereksinimli çocukların yakınlarına ise engelli yakını aylığı veriliyor. Engellilerin günlük yaşamını kolaylaştıran araç-gereç ve ekipmanlar Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları aracılığıyla temin ediliyor.
Kurumsal yaşlı bakım hizmetleri kapsamında huzurevleri, yaşlı bakım ve rehabilitasyon merkezleri, yaşlı yaşam evleri ve gündüzlü bakım merkezlerinden oluşan çok katmanlı bir model işletiliyor. Resmi ve özel kuruluşlar üzerinden yaklaşık 30 bin yaşlıya kurum bakımı sunulurken, Yaşlı Yaşam Evleri ile ev ortamına yakın, küçük ölçekli yaşam birimleri oluşturuluyor.
2006’dan bu yana sürdürülen Evde Bakım Yardımı kapsamında, ağır engelli veya tam bağımlı bireylerin bakımını üstlenen yakınlarına 2025’in ikinci yarısı itibarıyla aylık 11 bin 702 lira ödeme yapılıyor; program çerçevesinde bugüne kadar 228 milyar lirayı aşkın kaynak kullanıldı.
YADES, Vefa Programı ve dijital katılım projeleri
Yaşlı Destek Programı (YADES) ile belediyelerle iş birliği içinde yaşlıların bulundukları çevrede desteklenmesi amaçlanıyor. 2016–2025 döneminde 54 belediyede hayata geçirilen 91 projeyle 100 bini aşkın hanede 160 binden fazla yaşlıya evde bakım, psiko-sosyal destek ve kültürel faaliyet hizmetleri ulaştırıldı. Ulusal Vefa Programı kapsamında ise ev temizliği ve kişisel bakım gibi temel ihtiyaçlarını tek başına karşılayamayan yaşlı, engelli ve ağır kronik hastalığı bulunan vatandaşlara hane ziyaretleriyle destek veriliyor.
Engelli öğrencilerin okullarına ücretsiz taşınması, dar gelirli yaşlılara yönelik gıda, yakacak, elektrik ve doğal gaz yardımları gibi çok boyutlu sosyal destekler devam ederken, “Dijital Bahar” projesi sayesinde huzurevlerinde kalan yaşlıların tablet ve akıllı telefon kullanımı destekleniyor, dijital okuryazarlıkları güçlendiriliyor. “Nesiller Sevgiyle Buluşuyor: Torunum Olur Musun?” gibi projelerle kuşaklararası dayanışma ve kültürel aktarım teşvik edilirken, spor etkinlikleri ve Bocce turnuvalarıyla da sağlıklı ve aktif yaşlanma özendiriliyor.
Yetkililer, üç bakanlık tarafından eşgüdüm halinde yürütülen çalışmalarla emeklilerin, yaşlıların ve kronik hastalığı bulunan vatandaşların gelir düzeyinin korunması, sağlık ve bakım hizmetlerine erişimde eşitliğin pekiştirilmesi ve sosyal hayata katılımının güçlendirildiğini belirterek, Türkiye’nin emeklileri ve yaşlı nüfusu toplumun merkezinde konumlandıran sosyal devlet politikalarını kararlılıkla sürdürdüğünü ifade ediyor.
