Amaç, son yıllarda yaşananlara biraz geriden bakmak ve olan biteni sağduyuyla anlamaya çalışmaktır. Burada yapılan şey suçlamak değil, düşünmektir.
Bugün yaşananlar sadece bir inanç tartışması değildir. Ekonomi, eğitim, ahlak ve adalet duygusu aynı tablonun parçalarıdır. İnsan çalıştığı hâlde geçinemediğini hissettiğinde yalnızca cüzdanı değil, vicdanı da yorulur. Ekonomi bozuldukça ahlak zorlanır, güven aşınır.
Eğitim zayıfladığında bu aşınma derinleşir. Okullar yalnızca bilgi aktardığında emek, sorumluluk ve adalet duygusu geri planda kalır. Bu ortamda hırsızlık, rüşvet ve adam kayırma gibi kavramların daha sık konuşulması şaşırtıcı değildir. Buradaki sorun tek tek olaylar değil, toplumda oluşan algıdır. Bu kelimeler sıradanlaşmaya başlıyorsa asıl mesele oradadır.
İnanç, onu samimiyetle yaşayanlar için vicdanla ilgilidir. Gösteri değildir, güç aracı değildir. Kişinin kendi iç dünyasıyla ilgilidir. Ancak inanç, kamusal alanda siyasetin sert diliyle konuşmaya başladığında anlamı değişir. Tartışma artık dinle dinsizlik arasında değil, dinin toplum önünde nasıl temsil edildiği üzerindedir.
Bir dönem devlet ile din arasındaki sınırların korunması sert biçimde eleştirildi. Bu sınırların gereksiz olduğu, inancı zayıflattığı söylendi. O gün bu tartışmalar daha çok teorikti. Bugün ise yaşananlar konuşuyor. Niyetlerden çok sonuçların belirleyici olduğu bir noktadayız.
Bu sonuçları en dikkatle izleyenler gençlerdir. Gençler çelişkileri görüyor, sorular soruyor. Tepkileri dine değil; adaletsizlik hissine, tutarsızlığa ve samimiyet eksikliğine yöneliyor. İnancı bütünüyle reddetmekten çok, anlam arayışlarını başka yönlere kaydırıyorlar. Deizmin daha sık konuşulması da bu yüzden bir sebep değil, bir sonuçtur.
Devletin tarafsızlığına dair güven zedelendiğinde hukuk duygusu da zayıflar. Eşitlik beklentisi aşındığında toplumsal bağlar gevşer. Bu durum yalnızca düşüncede kalmaz; hayat pahalılığında, iş umudunda ve günlük yaşamda kendini hissettirir. Geçim sıkıntısı yaşayan vatandaşla geleceğinden emin olamayan genç aynı fotoğrafın içindedir.
Bugünden bakıldığında geçmişte alınmış bazı tedbirlerin neden var olduğu daha iyi anlaşılıyor. O dönem çok tartışılan sınırların amacı bir inancı bastırmak değil, istismarı önlemekti. Kutsalı dışlamak değil, onu kirli hesapların dışında tutmaktı. İnancı korumanın yolu, onu siyasetin sert dilinden uzak tutmaktan geçiyordu.
Bu yaklaşım inancı zayıflatmayı değil, korumayı hedefliyordu. Devleti çıkar ilişkilerinden uzak tutmayı, kul hakkını merkeze alan bir düzen kurmayı amaçlıyordu. İnananla inanmayanın aynı ülkede, aynı güvenle yaşayabilmesinin yolu buydu. Cumhuriyet fikrinin özü de burada yatıyordu.
Ey rahmetli Atatürk, zaman seni bu yüzden daha iyi anlatıyor.
Değişen sen değilsin.
Değişen yaşananlar.
Ve bugün yaşananlar, geçmişte neden bazı sınırların çizildiğini artık daha açık biçimde gösteriyor.
Çetin Ay
BWA Başkanı
